5 Mart 2018 Pazartesi

Hegel



Hegel... Dünya tarihinde en çok iz bırakmış birkaç filozoftan biri olarak kabul edilen idealist alman filozof. Dili son derece ağırdır ve bazen anlaşılması epey zordur. Bu nedenle bu büyük filozofu en azından başlangıç ve orta seviyede anlayabilmek için Hegel'in kendi eserlerinden ziyade bir Hegel uzmanının (Charles Taylor, Raymond Keith Williamson...vs gibi) Hegel felsefesi hakkındaki anlaşılması için görece basitleştirilmiş kitaplarını okumak faydalı olabilir.

Kendisi mutlak idealizm fikrini savunmuştur. Hegel'in mutlak gerçeklik konusundaki görüşleri kendisinden çok önce yazılan, batıda Plotinus ve Eriugena'nın eserlerindeki, doğuda ise Upanişadlar`daki görüşleri andırır. Buna bir nevi panenteizm ya da pandeizm diyebiliriz. Yani her şeyi kapsayan, her şey haline gelen, obje ve suje halinde kendisini deneyimleyen, bilen ve gerçekleştiren bir mutlak gerçeklik fikri mevcuttur Hegel'de. bu gerçeklik evrendeki her olayla, kısaca tez antitez sentez ile anlamlandırılan `diyalektik` bir mekanizmayla evrim geçirip kendisini bilme ve gerçekleştirme yolunda devam eder. Alfred North Whitehead ve benzeri modern hristiyan teologlar bu tip fikirlerden etkilenip "process philosophy / theology" sistemini geliştirmişlerdir. Buna göre Tanrı'nın en azından bir yönü, sürekli evrim geçirmekte ve kendisini evren(ler) ve uzay (ve içindekiler) aracılığıyla gerçekleştirmektedir.


İşte Hegel'in bu mutlak idealizm fikri Berkeley`in subjektif idealizm görüşünden epeyce farklıdır. Mutlak idealizmde solipsizm yokken bu görüş, Berkeley'de vardır. Berkeley'e göre gerçeklik, teker teker her bir öznenin algısında ("kafasında") oluşurken Hegel'e göre bütün anlamlar ve gerçeklik aslında tek olan ancak çoklukla kendisini ifade eden tek bir mutlak varlıkta oluşur. Kısaca şöyle basitleştirebiliriz bunu: Berkeley "dünya benim zihnimdedir" derken Hegel "dünya kozmik ruhun zihnindedir" der. (Tıpkı Advaita`nın ve tasavvuf`un "dünya Tanrı'nın rüyasıdır" benzeri görüşlerinde olduğu gibi)

Tahmin edebileceğiniz gibi, Ibn Arabi'nin Hegel ile ortak görüşleri vardır mistik konularda.

Hegel, "History of Philosophy" eserinde şöyle der: "Ezelden beri göklerde ve yerde olan her olay, her şey, zamanın bütün işleri, kozmik ruhun kendisini bilmesi, kendisini bulması, kendisini gerçekleştirmesi ve nihayet kendisini kendinde birleştirmesi için olagelmiştir. Her şey olarak görülen o ruh başkalaşmış ve bölünmüş gibidir ama bu sadece onun kendisini bulabilmesi ve kendisine dönebilmesi içindir.... O kozmik ruh, sadece bu şekilde kendisini gerçekleştirebilir."

Ozan

İletişim:    mistikfelsefe@gmail.com





1 yorum:

  1. Tabi bir de Turiya diye bir aşama var onda monizm aşamasındayken bile bilinç var ancak o konuya başka zaman gireceğim. (Ozanfırat.) 2 ocak 2014

    Turiya konusuna şimdilik girmiyorum çünkü hem anlaşılması daha zor hem de henüz kendi aklımda araştırmasını tamamladığım/olgunlaştırdığım bir kavram değil. Bu kavramı daha çok araştırıp diğer kavramlarla mantıklı bir şekilde bağladıktan sonra yazmak istiyorum. (Ozanfırat..) 3 ocak 2014


    Sevgili Ozan; Bizlere turiya'yı anlatacaktın hala merakla bekliyoruz. Niçin mi senden bekliyoruz; çünkü senin bakış açından anlamak istiyoruz turiya'yı.
    Ayrıca yazıların çok aydınlatıcı son derece özgürleştirici paylaşmaya devam ettiğin için teşekkürler...

    YanıtlaSil